გრანულოციტები სისხლის ანალიზის შედეგებში
ლეიკოციტები მოდის ორ კლასში - გრანულოციტური და აგრანულოციტური. გრანულოციტები მოიცავს ნეიტროფილებს, ეოზინოფილებს და ბაზოფილებს, რადგან ისინი შეიცავს უმცირეს გრანულებს. აგრანულოციტური კლასის ლეიკოციტებში ასეთი გრანულები არ არის. მათ შორისაა ლიმფოციტები და მონოციტები.
გრანულოციტები „იცავენ“ადამიანის ჯანმრთელობას, იცავენ ორგანიზმს მიკრობებისგან. ისინი პირველები აღმოაჩენენ მათ და მიიჩქარიან დამარცხების ადგილისკენ. გრანულოციტები უშუალოდ მონაწილეობენ სხეულის იმუნურ პასუხში.
გრანულოციტები - რა არის ეს?
გრანულოციტებში არის ბირთვები, რომლებსაც აქვთ არარეგულარული ფორმა. ეს ბირთვები იყოფა 2-5 ნაწილაკად, ამიტომ გრანულოციტების მეორე სახელია პოლიმორფონუკლეარული უჯრედები.
გრანულოციტები შეადგენენ სისხლის თეთრი უჯრედების დაახლოებით 75%-ს. ისინი წარმოდგენილია ეოზინოფილებით, ბაზოფილებით და ნეიტროფილებით. ეს უჯრედები არა მხოლოდ სისხლშია, არამედ ადამიანის ქსოვილებშიც. ორგანიზმში წარმოქმნილი ანთების გამომწვევი მიზეზიდან გამომდინარე, სხვადასხვა გრანულოციტები მოქმედებს. ეს არ ნიშნავს, რომ ისინი ფუნქციონირებენ ერთმანეთისგან იზოლირებულად, ისინი ყოველთვის ურთიერთქმედებენ ერთმანეთთან და სხვა ნივთიერებებთან. ასე რომ, ნეიტროფილები მოქმედებენ მაკროფაგებთან მჭიდრო შეკვრაში, ეოზინოფილები ბაზოფილებთან.
გრანულოციტები იბადება მიელობლასტებში. მიელობლასტების მომწიფების შემდეგ ისინი გარდაიქმნებიან პრომიელოციტებად, შემდეგ მიელოციტებად. მსხვილი მიელოციტები დედის მოუმწიფებელი ფორმებია, ხოლო მცირე მიელოციტები მოხსენიებულია, როგორც მომწიფებული შვილობილი უჯრედები.მიელოციტების სახით გრანულოციტები ვეღარ იყოფიან, მათ ასეთი უნარი მხოლოდ იმ პერიოდში გააჩნდათ, როცა პრომიელოციტებით იყვნენ წარმოდგენილი. სისხლის შემადგენლობაში მიელოციტების აღმოჩენა შეუძლებელია. ჩვეულებრივ, ისინი არ ტოვებენ ძვლის ტვინს. თუ გადაუდებელი სიტუაციები წარმოიქმნება, როდესაც ყველა ნეიტროფილი მონაწილეობს სხეულის სხვა რეაქციებში, მაშინ მათ დახმარებას უწევენ გაუაზრებელი გრანულოციტები. მხოლოდ ამ შემთხვევაში შეიძლება მათი აღმოჩენა სისხლში.
ანაერობული გლიკოლიზის დროს გრანულოციტები ენერგიას იღებენ შეშუპებული და ანთებითი ქსოვილებიდანაც კი, რომლებსაც საკმარისი ჟანგბადი არ მიეწოდებათ. გრანულოციტების სიცოცხლის ხანგრძლივობაა 2-10 დღე, რაც დამოკიდებულია უჯრედის ტიპზე. თავიანთი ფუნქციის შესრულების შემდეგ, ისინი კვდებიან და მათ ადგილას ახალი გრანულოციტები მოდის.
გრანულოციტები სისხლის ანალიზის შედეგებში
გრანულოციტები წარმოდგენილია შემდეგი ელემენტებით:
- ეოზინოფილები შეადგენს 1-დან 5%-მდე.
- 0-დან 1%-მდე არის ბაზოფილები.
- 40-დან 70% არის ნეიტროფილები.
გრანულოციტები შეადგენენ სისხლის ლეიკოციტების საერთო რაოდენობის დაახლოებით 50-70%-ს. ანუ 1 მლ სისხლში შეიძლება იყოს 2500-დან 7000-მდე უჯრედი. გრანულოციტების რაოდენობის გამოსათვლელად საჭიროა გამოკლოთ ლიმფოციტების და მონოციტების რაოდენობა ლეიკოციტების საერთო რაოდენობას.
თუ სისხლის ამ უჯრედების დონე ამაღლებულია, მაშინ ეს არის ანთების ნიშანი, რომელიც ვითარდება ინფექციის ფონზე. ორგანიზმში ალერგიული რეაქციების დროს იზრდება ბაზოფილების დონე, პარაზიტების შეჭრისა და ალერგიის ფონზე იზრდება ეოზინოფილების რაოდენობა.
ცხრილი: გრანულოციტების (ეოზინოფილები, ნეიტროფილები) და სხვა ლეიკოციტების ნორმები:
ნორმალურად, გრანულოციტების ფიზიოლოგიური დონე შეიძლება გაიზარდოს შემდეგ პირობებში:
- ორსულობის მეორე ნახევარი.
- დაბადება.
- მენსტრუალური ციკლის დასაწყისი.
- აქტიური ფიზიკური აქტივობა.
- მძიმე კვება.
თუ გრანულოციტების დონე ნორმაზე დაბალია, მაშინ შეიძლება ეჭვი ვირუსულ ინფექციაზე, კოლაგენოზზე ან ღვიძლის დაავადებაზე.
ასევე, ძვლის ტვინის დაავადებებმა, მედიკამენტებმა (სულფონამიდები, კიბოს საწინააღმდეგო საშუალებები, ანტიბიოტიკები და ა.შ.) ასევე შეიძლება გამოიწვიოს გრანულოციტების დონის დაქვეითება. მათი დეფიციტი შესაძლოა მემკვიდრეობითი პათოლოგიებითაც იყოს გამოწვეული. რაც უფრო დაბალია მომწიფებული გრანულოციტების დონე სისხლში, მით უფრო ხშირად აწუხებს ადამიანი კანისა და სასუნთქი გზების ინფექციებს.
ლეიკოციტების რაოდენობა უფროს ბავშვებში უდრის მოზრდილებში სისხლის თეთრი უჯრედების რაოდენობას. გარდა ამისა, ლეიკოციტების სახით, ცალკეული უჯრედები ითვლიან და არა ყველა ლეიკოციტი მთლიანობაში. ამავდროულად, ბავშვებში ნეიტროფილების დონე იზრდება 6 წლის შემდეგ, ლიმფოციტების შემცირების შესაბამისად.
ზოგიერთი ლეიკოციტი თავისუფლად მოძრაობს სისხლში, ზოგი კი ფიქსირდება სისხლძარღვების ენდოთელურ უჯრედებზე და „ელოდება“საჭირო დროს. ამიტომ, ლეიკოციტების ფორმულაში დათვლილი გრანულოციტები წარმოადგენს ამ უჯრედების მხოლოდ ნაწილს. ეს იქნება ის გრანულოციტები, რომლებიც თავისუფლად მოძრაობენ სისხლში. ჩვეულებრივ, მოზრდილებში ლეიკოციტების რაოდენობაა 5.01011, ანუ დაახლოებით 2000-9000 უჯრედი ერთ კუბურ მილიმეტრ სისხლში. ბავშვებში გრანულოციტების რაოდენობა ოდნავ ნაკლებია (3-6 წლის ასაკში), ვინაიდან მათ სისხლში მეტი ლიმფოციტებია. ეს ფიზიოლოგიური ნორმაა.
რატომ სჭირდება ორგანიზმს გრანულოციტები
ყველა გრანულოციტი ასრულებს გარკვეულ ფუნქციებს ორგანიზმში:
- ნეიტროფილები არის მთავარი გრანულოციტები, რომლებიც მუდმივად იცავს ორგანიზმს პათოგენური ფლორისგან. ისინი ებრძვიან ბაქტერიებსა და ტოქსინებს, ამიტომ ინფექციური დაავადებების დროს მათი დონე სისხლში მკვეთრად იზრდება.თუ პათოლოგია მძიმეა და არ არის საკმარისი ნეიტროფილები, მაშინ მათ დახმარებას უწევს მეტამიელოციტები (უმწიფარი გრანულოციტები), რომლებიც ძვლის ტვინშია.
- ბაზოფილები მოქმედებს ორგანიზმში lgE ანტისხეულებთან ერთად, რომელთა დონე საგრძნობლად იმატებს ალერგიული რეაქციის ფონზე. ბაზოფილები აკავშირებს მათ, რის შედეგადაც, მაგალითად, ვითარდება ანაფილაქსიური შოკი. ალერგენთან კონტაქტის შემდეგ, ასეთი რეაქცია შეიძლება მოხდეს რამდენიმე წამში. თუ ალერგიული რეაქცია დროულად გადაიდო, მასში მონაწილეობას იღებს არა მხოლოდ ბაზოფილები, არამედ ეოზინოფილები ნეიტროფილებით.
- ეოზინოფილები არსებობს სისხლში რამდენიმე საათის განმავლობაში, რის შემდეგაც ისინი მიემართებიან ქსოვილებში და იქ კვდებიან. ხანმოკლე სიცოცხლის განმავლობაში ისინი ახერხებენ პათოგენური ცილების განადგურებას, ფაგოციტოზში მონაწილეობას და პლაზმაგენის გამომუშავებას. ასევე, ეოზინოფილები მიმართავენ თავიანთ ძალისხმევას პარაზიტებთან საბრძოლველად.
ასე რომ, ბაზოფილები პასუხისმგებელნი არიან მყისიერ ალერგიულ რეაქციებზე, ეოზინოფილები და ნეიტროფილები პასუხისმგებელნი არიან მწვავე ინფექციების და პარაზიტული ინვაზიების აღმოფხვრაზე. ლიმფოციტები უფრო პასუხისმგებელნი არიან სხვა იმუნოგლობულინების - lgG და lgM კლასების შეკავშირებაზე. თუმცა, ასეთი რეაქციები არის დაგვიანებული ტიპის რეაქციები და ისინი ვითარდება 1-3 დღის შემდეგ და ორგანიზმში უცხო ნივთიერებების შეჭრიდან რამდენიმე თვეშიც კი. თავის მხრივ, გრანულოციტებიც კი მონაწილეობენ ასეთ რეაქციებში, რადგან ისინი პასუხისმგებელნი არიან ჰუმორული იმუნიტეტის ფორმირებაზე.
ზოგჯერ გრანულოციტების ფუნქცია შეიძლება დაზიანდეს დაბადებიდან გენეტიკური დარღვევების გამო:
- ზარმაცი ლეიკოციტების სინდრომი.
- ქრონიკული გრანულომატოზური დაავადება.
- ჩედიაკ-ჰიგაშის სინდრომი.
გარდა იმისა, რომ გრანულოციტების მოქმედება შეიძლება დაქვეითდეს განვითარების თანდაყოლილი ანომალიებით, მათზე შეიძლება გავლენა იქონიოს გარე და შინაგანმა ფაქტორებმა, რომლებიც გავლენას ახდენენ სხეულზე მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. თუ გრანულოციტები სრულად არ ასრულებენ თავიანთ ფუნქციებს, მაშინ ადამიანი ხდება დაუცველი მრავალი ინფექციის მიმართ.
