ღვიძლის აბსცესის სიმპტომები და მკურნალობა
ღვიძლის აბსცესი არის ორგანოს პარენქიმაში ანთებითი პროცესის შედეგი, რამაც გამოიწვია ნეკროზი და ჩირქით სავსე ღრუს წარმოქმნა. ღვიძლის აბსცესით დაავადებულთა ძირითად კატეგორიას წარმოადგენენ საშუალო ასაკის და უფროსი ასაკის პაციენტები. დაავადება მეორეხარისხოვანია, ანუ ჩნდება სხვა პათოლოგიების შედეგად. მუცლის ღრუს ყველა ჩირქოვან წარმონაქმნებს შორის ღვიძლის აბსცესი შეადგენს შემთხვევების 48%-ს, ანუ საკმაოდ ხშირად ფიქსირდება. მამაკაცები ავადდებიან 2,5-ჯერ უფრო ხშირად ვიდრე ქალები.
კლასიფიკაცია
ლოკალიზაციის ადგილის მიხედვით განასხვავებენ ღვიძლის მარჯვენა და მარცხენა წილის აბსცესს. მარჯვენა წილის აბსცესი ჩნდება 5-ჯერ უფრო ხშირად, ვიდრე მარცხენა წილში.
ეტიოლოგიის მიხედვით:
- პარაზიტი;
- ბაქტერიული.
პათოგენეზის მიხედვით:
- ჰემატოგენური აბსცესი - ინფექცია შევიდა ღვიძლში სისხლის ნაკადით;
- ქოლანგიოგენური აბსცესი - ინფექციის წყარო სანაღვლე გზებიდან მოვიდა;
- კონტაქტური, პოსტტრავმული აბსცესი - მუცლის ღრუს ორგანოების ჭრილობის ან დაზიანების შედეგად წარმოქმნილი აბსცესი;
- კრიპტოგენური აბსცესი - აქვს ინფექციის უცნობი წყარო, გვხვდება შემთხვევების 10%-ში.
გაჩენის გამო განასხვავებენ პირველად და მეორად აბსცესს. დიაგნოზირებულია ღვიძლის ერთჯერადი და მრავლობითი დაზიანება ჩირქოვანი ღრუებით.
ღვიძლის აბსცესის მიზეზები და პათოგენეზი
ღვიძლის ქსოვილებში ანთებითი პროცესის გავრცელების მნიშვნელოვანი პირობაა ადგილობრივი და ზოგადი იმუნიტეტის დაქვეითება. ყველაზე ხშირად ინფექციურ პროცესს პროვოცირებს სტრეპტოკოკები და ოქროსფერი სტაფილოკოკები, კლებსიელა, ეშერიხია კოლი, ენტერობაქტერიები, ანაერობული ბაცილები, შერეული ფლორა. ისინი ღვიძლში შედიან შემდეგი დაავადებებისა და პირობების შედეგად:
- ქოლელითიაზი;
- ქოლეცისტიტი;
- ქოლანგიტი;
- სანაღვლე გზების ონკოლოგიური დაზიანებები (ქოლანგიოკარცინომა), პანკრეასი;
- სეფსისი, კოლორექტალური კიბო;
- აპენდიციტი;
- წყლულოვანი კოლიტი;
- დივერტიკულიტი;
- ექინოკოკის, მრგვალი ჭიის, დიზენტერული ამების შეჭრა;
- კანდიდას გვარის სოკოს კოლონიების გავრცელება საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ქიმიოთერაპიის ან ლეიკემიის შედეგად;
- სტეროიდების და ციტოსტატიკების მიღების შედეგები;
- ღვიძლის დაზიანება, გართულებები ამ ორგანოზე ოპერაციების შემდეგ;
- პარაზიტული და არაპარაზიტული ღვიძლის კისტები;
- ღვიძლის სპეციფიკური გრანულომა.
ღვიძლში მოხვედრისას მრავლდება ბაქტერიების კოლონიები, ანადგურებს მისი პარენქიმის უჯრედებს. შედეგად წარმოიქმნება ინფილტრატი, ნეკროზული უბნები. ღვიძლის ქსოვილის დნობის შემდეგ წარმოიქმნება ჩირქით სავსე ღრუ, რომელიც შემოიფარგლება ბოჭკოვანი ქსოვილის კაფსულით.
პარაზიტები ღვიძლში შედიან ნაწლავიდან კარის ვენის სისტემის მეშვეობით. ასე რომ, ისინი იღებენ ტროპოიზოტების ფორმას და მთლიანად ახშობენ ღვიძლის კაპილარებს. ჰეპატოციტები მოკლებულია კვებას, ჩნდება ნეკროზის ადგილები, სადაც ყალიბდება ნეკროზი.
რისკში არიან პაციენტები, რომლებსაც აწუხებთ ღვიძლის ციროზი, შაქრიანი დიაბეტი, პანკრეასის პათოლოგიები, საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ონკოლოგიური დაავადებები, ასევე ხანდაზმულები და მათ, ვისაც გაუკეთდა ღვიძლის ტრანსპლანტაცია.
სიმპტომები
მთავარი სიმპტომია მუდმივი მტკივნეული ხასიათის ტკივილი მარჯვენა ქვედა ნეკნის ქვეშ, რომელიც ასხივებს მხარზე, მხრის პირის ქვეშ. ტკივილის სინდრომს თან ახლავს სიმძიმის შეგრძნება, რომელიც ძლიერდება პაციენტის მარჯვენა მხარეს წოლისას.
აბსცესის სხვა გამოვლინებები:
- ღვიძლის გადიდება, შესამჩნევი პალპაციით, ის გამოდის ნეკნის თაღის ქვეშ;
- სენაზეობა პალპაციით;
- მადის დაქვეითება ან ნაკლებობა;
- გულისრევა;
- მეტეორიზმი;
- დიარეა;
- ჰიპერთერმია, შემცივნება;
- ინტოქსიკაციის გამოვლინებები (ტაქიკარდია, ძლიერი ოფლიანობა, სისუსტე);
- თვალის სკლერის ყვითელი შეფერილობა;
- მიწის სახის ფერი;
- წონის უეცარი კლება;
- სლოკინი, რომელიც გამოწვეულია გადიდებული ღვიძლის მიერ დიაფრაგმის გაღიზიანებით.
დაავადების გართულებები
ღვიძლის აბსცესის პროგნოზი შეიძლება იყოს უკიდურესად არასახარბიელო, თუ ყველა შესაძლო ზომა არ არის მიღებული მის სამკურნალოდ.
ღვიძლის არანამკურნალევი აბსცესის შედეგები:
- პერიტონიტი, სეფსისი აბსცესის გასკდომისა და ჩირქის, ნეკროზული ქსოვილის მუცლის ღრუში ჩასვლის გამო;
- სუბდიაფრაგმული აბსცესი დიაფრაგმის გუმბათის ქვეშ ჩირქის დაგროვების გამო;
- პერიკარდიტი, პერიკარდიუმის ტამპონადა პერიკარდიუმის პარკში ჩირქის შეღწევის გამო;
- ასციტი;
- სისხლდენა საყელო ვენების სისტემაში გაზრდილი წნევის გამო;
- ტვინის სტრუქტურების აბსცესი;
- სეპტიური ფილტვის ემბოლია;
- ფილტვებში და პლევრაში ფისტულების განვითარება პლევრის ღრუში ამებური აბსცესის გასკდომის გამო.
დიაგნოზი
რადგან ძნელია ღვიძლის აბსცესის დიფერენცირება სიმპტომებით მსგავსი დაავადებებისგან, მნიშვნელოვანია პაციენტის ჩივილების, მისი ანამნეზის სწორად შეფასება. ექიმი ადგენს ჩივილების ხასიათს, ინფექციების კერების არსებობას, ოპერაციებს, დაზიანებებს, სერიოზულ დაავადებებს.
ლაბორატორიული ტესტები ღვიძლის აბსცესის დიაგნოსტიკისთვის:
- სისხლისა და შარდის ზოგადი ანალიზი - ლეიკოციტების რაოდენობის მატება, ჰემოგლობინის დაქვეითება, ლეიკოციტების ფორმულის ცვლილება;
- სისხლის ტესტი ბიოქიმიისთვის - ბილირუბინის მომატება, alt, schf, ast;
- ბაქტერიული სისხლის კულტურები - მნიშვნელოვანია ინფექციური აგენტის ძიებისას;
- განავალის ანალიზი ექსტრაინტესტინალური ამებიაზის, დიზენტერული ამების ცისტებისთვის;
- შესწავლა ჩირქოვანი ექსუდატის ასპირატის შესწავლა პერკუტანული პუნქციით.
ინსტრუმენტული დიაგნოსტიკის მეთოდები:
- მუცლის ღრუს რენტგენი - ავლენს ასციტის ნიშნებს, ღვიძლში ღრუს არსებობას სითხით და ჩირქით;
- ჰეპატობილიარული სისტემის ულტრაბგერა - განსაზღვრავს აბსცესის ღრუს ზომას და მდებარეობას;
- MRI, MSCT მუცლის ღრუს - აფასებს აბსცესების მდებარეობას, რაოდენობას და ზომას მკურნალობის ტაქტიკის გასარკვევად;
- ღვიძლის რადიოიზოტოპური სკანირება - აღმოაჩენს ღვიძლში სისხლის მიწოდების დეფექტებს, აბსცესის ლოკალიზაციას;
- დიაგნოსტიკური ლაპაროსკოპია - მინიატურული კამერა და ინსტრუმენტები შეჰყავთ მუცლის ღრუში მცირე ჭრილობებით აბსცესის დრენირებისთვის.
მნიშვნელოვანია განასხვავოთ ღვიძლის აბსცესი ჩირქოვანი ქოლეცისტიტისაგან, პლევრიტისაგან, სუბფრენიული აბსცესისაგან.
ღვიძლის აბსცესის მკურნალობა
ღვიძლის აბსცესს მკურნალობს ქირურგი, გასტროენტეროლოგი და საჭიროების შემთხვევაში ინფექციონისტი. სტანდარტული ტაქტიკა მოიცავს ანტიბიოტიკოთერაპიას მინიმალურად ინვაზიურ ინტერვენციებთან ერთად.
შესაძლო მანიპულაციები და პროცედურები:
- აბსცესის დრენაჟი ულტრაბგერითი ხელმძღვანელობით;
- სადრენაჟო კათეტერების დაყენება 3-7 დღის განმავლობაში ჩირქის მოსაშორებლად ასპირატის ბაქტერიოლოგიური გამოკვლევით;
- ინტრავენური ანტიბიოტიკები (ამოქსიკლავი, კლინდამიცინი, ცეფტრიაქსონი);
- მკურნალობა ანტიპროტოზოული საშუალებებით (მეტრონიდაზოლი, ტინიდაზოლი, დილოქსანიდი);
- კანდიდოზის შემთხვევაში ამფოტერიცინი B-ს წვეთოვანი შეყვანა;
- დაზიანებული ქსოვილების ქირურგიული ამოკვეთა გართულებული აბსცესის სამკურნალოდ;
- დიეტა 5 მკურნალობის შემდგომი აღდგენის დროს.
ღვიძლის აბსცესის გაჩენის თავიდან ასაცილებლად დაავადებებს, რომლებიც ამ პათოლოგიის განვითარების პროვოცირებას ახდენენ, დროული მკურნალობა უნდა მოხდეს.
