სკარლეტ ცხელება მოზრდილებში
მოზარდების უმეტესობა სკარლეტ ცხელებას ექსკლუზიურად ბავშვობის დაავადებად მიიჩნევს. რეალურად ასე არ არის. ინფექციის ალბათობა მაღალი რჩება მათშიც კი, ვინც დიდი ხანია აღარ არის ბავშვი. დასუსტებული იმუნური სისტემის მქონე მოზრდილები უფრო მეტად ინფიცირდებიან. ამ შემთხვევაში დაავადებას მათში წაშლილი ხასიათი ექნება, ვლინდება ყელის ანთებით, ორგანიზმის ინტოქსიკაციით, კანის გამონაყარით, რომელიც ძალიან სწრაფად გაივლის..
სკარლეტის ცხელება ზოგჯერ მძიმეა. ყველაზე ხშირად ეს ხდება მაშინ, როდესაც მკურნალობა დროულად არ დაწყებულა. თერაპია ჭიანურდება იმის გამო, რომ ადამიანი არ მიდის ექიმთან და დროულად არ იცის მისი დიაგნოზის შესახებ.
სკარლეტის გამომწვევი აგენტია S. Pyogenes, A ჯგუფის ტოქსიგენური ჰემოლიზური სტრეპტოკოკი, ეს მიკრობი საშიშია გულის, თირკმელების, სახსრებისა და სხვა შინაგანი ორგანოების ტოქსიკური დაზიანებისთვის. გამონაყარი, რომელიც ყოველთვის ჩნდება ალისფერი ცხელების დროს, არის სხეულის ალერგიული რეაქცია მასში ინფექციის შეღწევაზე.
რა არის ალისფერი ცხელება?
სკარლეტ ცხელება ინფექციური დაავადებაა, რომელიც ვლინდება ზოგადი ინტოქსიკაციის, ტონზილების ანთების სახით და თან ახლავს გამონაყარი და ცხელება..
როგორ გადადის სკარლეტ ცხელება?
სკარლეტის გადაცემა ხორციელდება ჰაერწვეთოვანი წვეთებით, ან საყოფაცხოვრებო ნივთებით. თქვენ შეიძლება დაინფიცირდეთ პაციენტის კანზე შეხებითაც კი, თუ ჯანმრთელი ადამიანის სხეულზე არის დაზიანებული ადგილები, მაგალითად, ჭრილობები და აბრაზიები.არსებობს A ჯგუფის სტრეპტოკოკის რამდენიმე სეროვარი, ასე რომ, თუ ზრდასრულ ადამიანს აქამდე არ შეხვედრია და არ განუვითარდა იმუნიტეტი, ის აუცილებლად დაავადდება.
სკარლეტ ცხელება ყველაზე ხშირად ვითარდება ზომიერ კლიმატში მცხოვრებ ადამიანებში. სიხშირის პიკი ხდება გაზაფხულზე და შემოდგომაზე. მიკრობი ხვდება ნაზოფარინქსის ლორწოვან გარსში, კანის მიკროდაზიანებების მეშვეობით. დაავადების გადაცემის ძირითადი გზა საჰაერო ხომალდია. თუმცა, არ უნდა გამოირიცხოს ინფექციის გავრცელების კონტაქტურ-საყოფაცხოვრებო ვარიანტი.
- სკარლეტ ცხელება ვრცელდება ლაპარაკით, ხველებით და ცემინებით.
- დაავადება შეიძლება გადაეცეს ბინძური ხელებით, საყოფაცხოვრებო ნივთებით, ჭურჭლით, სათამაშოებით.
- ზოგჯერ ინფექცია ხდება ინფიცირებული ადამიანის კანთან მჭიდრო კონტაქტით.
გადამდები არიან არა მხოლოდ ავადმყოფები, არამედ ინფექციის მატარებლებიც. უფრო მეტიც, ადამიანების დაახლოებით 20% სკარლეტ ცხელების მატარებელია. მათ შეუძლიათ მიკრობის გათავისუფლება გარე გარემოში ერთი წლის განმავლობაში.
თუ ადამიანი დაავადდება სკარლეტის ცხელებით, მაშინ მისი სხეული პირველად შეხვდა სტრეპტოკოკს. ინფექცია შეიძლება განმეორდეს, მაშინ გამონაყარი სხეულზე არ გამოჩნდება. ალისფერი ცხელების მთავარი სიმპტომია სტენოკარდია. ანტიტოქსიკური იმუნიტეტი ვითარდება ნებისმიერი ტიპის სტრეპტოკოკის მიმართ, ხოლო მიკრობული იმუნიტეტი მხოლოდ ბაქტერიის გარკვეული სეროვარის მიმართ. ამიტომ ყელის ტკივილით შესაძლებელია ხელახლა დაინფიცირება, მაგრამ გამონაყარი აღარ გამოჩნდება.
სკარლეტის სიმპტომები
4-8 წლის ბავშვები ძალიან ხშირად ავადდებიან სკარლეტის ცხელებით. სიხშირის პიკი ხდება ზამთარში. ვინაიდან ქვეყნის ზრდასრული მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი დასუსტებულია იმუნიტეტით ამა თუ იმ ფაქტორით, ბავშვისგან ინფექციის დაჭერის ალბათობა მაღალი რჩება.
სკარლეტის ინკუბაციური პერიოდი 3-დან 7 დღემდეა. დაავადება ვლინდება მოულოდნელად, სიმპტომები სრულ ძალას იძენს რამდენიმე საათში. მომდევნო 4-5 დღეში ისინი გაძლიერდება. აღდგენა ხდება მხოლოდ 2-3 კვირის შემდეგ.ადამიანი გადამდები იქნება დაავადების ძირითადი სიმპტომების გამოვლენიდან უკვე პირველ საათებში. ზოგჯერ ხდება, რომ ადამიანი გამოჯანმრთელდება და წყვეტს სხვებისთვის საშიშროებას, ზოგჯერ კი პირიქით, ხანგრძლივად არის დაავადების გამავრცელებელი.
სკარლეტ ცხელების ძირითადი სიმპტომები:
- სხეულის მაღალი ტემპერატურა.
- თავის ტკივილი.
- მადის დაკარგვა.
- გაძლიერებული ძილიანობა, მომატებული დაღლილობა.
- გულისცემის მატება.
- გულისრევა და ღებინება. ეს სიმპტომები ვლინდება, როდესაც ალისფერი ცხელება მძიმეა.
- ტემპერატურის მომატების შემდეგ, ავადმყოფობის მეორე დღეს, კანზე ჩნდება გამონაყარი. ეს არის პატარა, წითელი, მდებარეობს სახეზე, კისერზე, ხელებისა და ფეხების ნაკეცებზე, მუცელზე, მკერდზე და თეძოებზე. გამონაყარი ქავილს იწვევს, ამიტომ ბევრი ადამიანი აღიქვამს მას, როგორც ალერგიას ან ტოქსოდერმატოზს.
პაციენტს ლოყები დაფარულია წითელი ლაქებით, ენა ხდება ჟოლოსფერი და ნასოლაბიალური სამკუთხედი ფერმკრთალი ხდება
- სკარლეტისთვის დამახასიათებელი გამონაყარის გამორჩევა მარტივი გზით შეიძლება. საკმარისია მასზე ხელის გულზე დააჭიროთ. ეს გამოიწვევს მის გაქრობას გარკვეული ხნით და შემდეგ კვლავ გამოჩნდება.
- გამონაყარი სწრაფად ქრება. ერთი კვირის განმავლობაში მისი კვალიც კი არ დარჩება კანზე. თუმცა, 7-14 დღის შემდეგ, ხელისგულებისა და ფეხების კანი დაიწყებს აქერცვლას, შორდება ფენებად. სხეულზე დერმისი ტოვებს მცირე ქერცლებს.
- ყელის ტკივილი, ყელის ტკივილის სიმპტომები.
სისხლის ანალიზის ჩატარებისას გამოვლინდება ეოზინოფილების, ნეიტროფილური ლეიკოციტების, ESR დონის მატება. ჰემოგლობინი ამ პერიოდში შეიძლება დაეცეს. დაავადება კარგად პასუხობს პენიცილინის ჯგუფის ანტიბიოტიკებით მკურნალობას. ყველა ეს ნიშანი ერთად ზუსტი დიაგნოსტიკის საშუალებას გაძლევთ.
მსუბუქი დაავადების მქონე მოზრდილების მკურნალობა შესაძლებელია სახლში. ექიმი დანიშნავს ანტიბაქტერიულ პრეპარატს 10 დღის განმავლობაში. საწოლის დასვენება საჭირო იქნება ერთი კვირის განმავლობაში.
მძიმედ დაავადებული პაციენტებისთვის საჭიროა ჰოსპიტალიზაცია. გართულებების შემთხვევაში 52%-ში საავადმყოფოში მოჰყავთ 16-20 წლის ასაკის პირები. 47%-ში - ესენი არიან 21-30 წლის პირები. ჰოსპიტალიზებული პაციენტების მხოლოდ 1% არის 31-40 წლის.
ცნობილია, რომსკარლეტის ცხელების მქონე მოზრდილების 28%-ს არასწორი დიაგნოზი აქვს.
დაავადება შეიძლება აირიოს პათოლოგიებთან, როგორიცაა:
- წითურა - შემთხვევების 20%.
- წითელა - შემთხვევათა 19%.
- ინფექციური მონონუკლეოზი - შემთხვევათა 14%.
- ფსევდოტუბერკულოზი - შემთხვევათა 13%-ში.
- სტენოკარდია - შემთხვევათა 12%-ში.
- მედიკამენტებზე ალერგია ან ტოქსიკოდერმია შემთხვევების 9%-ში.
- SARS - შემთხვევათა 5%-ში.
- კვებითი მოწამვლა - შემთხვევების 5%-ში.
- ადენოვირუსული ინფექცია - შემთხვევათა 2%.
- მენინგიტი - შემთხვევათა 1%.
მიუხედავად მედიცინის განვითარებისა, ზოგიერთ დაწესებულებაში დღემდე არ არსებობს სწრაფი ტესტები სკარლეტ ცხელების დასადგენად. ამიტომ, ექიმები ყურადღებას ამახვილებენ მხოლოდ დაავადების სიმპტომებზე. ეს ხსნის არასწორ დიაგნოზს. შესაბამისად, მკურნალობაც შეცდომით შეირჩევა.
სკარლეტის გართულებები მოზრდილებში
თუ ინფექციას მსუბუქი მიმდინარეობა ჰქონდა, მაშინ ის ვერავითარი გართულების პროვოცირებას ვერ შეძლებს. მძიმე სკარლეტის ცხელების მქონე პაციენტებს ჯანმრთელობის სერიოზული შედეგების განვითარების რისკი აქვთ. ისინი ხდება შემთხვევების 5.4%-ში.
ასეთი გართულებებია:
- მიოკარდიტი და ენდოკარდიტი
- თირკმლის ანთება
- ფილტვების ანთება
- სახსრების ანთება
- შუა ოტიტი და სინუსიტი
ბავშვებს აქვთ მსუბუქი ალისფერი ცხელება, ხოლო მოზრდილებს აქვთ მძიმე გართულებების განვითარების მაღალი რისკი.
ზოგჯერ შეიძლება განვითარდეს ტოქსიკურ-სეპტიური შოკი:
- სხეულის ინტოქსიკაცია სწრაფად იზრდება, სხეულის ტემპერატურა მატულობს მაღალ დონემდე.
- 2 დღის შემდეგ პაციენტს აღენიშნება გულის უკმარისობა.
- კანი უხვად არის დაფარული სისხლჩაქცევებით (სისხლჩაქცევები), რომელიც კონცენტრირდება გამონაყარის დაგროვების ადგილებში.
- ლიმფური კვანძები ანთებულია.
- ადამიანს ხელები და ფეხები ცივდება.
- სხეულის ტემპერატურა ეცემა, არტერიული წნევა ეცემა.
- პულსი ნელდება. ზოგჯერ ამას ვერ გრძნობ.
- არ შარდვა.
- ტოქსიკურ-სეპტიური შოკის დასასრული არის პაციენტის სიკვდილი.
სკარლეტის მკურნალობა
თუ ზრდასრული ადამიანი თავს კარგად გრძნობს, მას შეუძლია მიიღოს მკურნალობა სახლში. ექიმი დანიშნავს პენიცილინის ანტიბიოტიკებს 10 დღემდე. თუ პაციენტი არ მოითმენს მათ, მაშინ შესაძლებელია ცეფალოსპორინის პრეპარატების ან მაკროლიდების გამოყენება.
კვირის განმავლობაში დაგჭირდებათ წოლითი რეჟიმის დაცვა. ყელის დამუშავება უნდა მოხდეს ანტისეპტიკური ნაერთებით, მათ შორის მწვანილის დეკორქცია (გვირილა, კალენდულა, ევკალიპტი).
ორგანიზმიდან ინტოქსიკაციის მოსახსნელად და გამონაყარის შესამცირებლად გამოიყენება ანტიალერგიული საშუალებები, მაგალითად, ზირტიკი ან ცეტრინი.
ანტიბიოტიკების კურსის დასრულების შემდეგ დაგჭირდებათ ნაწლავის მიკროფლორის აღსადგენად წამლების მიღება, მაგალითად, Acipol, Hilak Forte ან Rioflora immuno.
სკარლეტის ციებ-ცხელების დროს კარანტინი სავალდებულოა? პრევენცია
კარანტინი არის მთავარი პროფილაქტიკური ღონისძიება, რომელიც თავიდან აიცილებს დაავადების გავრცელებას. ადამიანი იზოლირებულია ჯანმრთელი ადამიანებისგან 10 დღემდე. სკოლამდელ ასაკში კარანტინი 2-3 კვირაა.
დაავადების მძიმე ფორმის მქონე ადამიანები მოჰყავთ საავადმყოფოში.ის ბავშვები, რომლებსაც ჰქონდათ კონტაქტი ავადმყოფ ბავშვთან, უნდა იმყოფებოდნენ სამედიცინო მეთვალყურეობის ქვეშ 17 დღის განმავლობაში. ისინი არ დადიან სკოლამდელ დაწესებულებებში და დაწყებით კლასებში. თუ ადრე უკვე ჰქონდათ სკარლეტის ცხელება, მაშინ შეუძლიათ გაკვეთილებზე წასვლა, მაგრამ 17 დღის განმავლობაში უნდა იყვნენ სამედიცინო მუშაკის მეთვალყურეობის ქვეშ. ბინას, სადაც პაციენტი ცხოვრობს, უნდა ჩაუტარდეს დეზინფექცია.
ოჯახში გადადგმული ნაბიჯები:
- პაციენტი უნდა მოათავსოთ ცალკე ოთახში.
- პაციენტმა უნდა მიირთვას ცალკეული კერძებიდან, რომლებიც კარგად არის დეზინფექცია.
- ავადმყოფის ნივთები უნდა გაირეცხოს ოჯახის ჯანმრთელი წევრების ნივთებისგან განცალკევებით.
- სათამაშოები უნდა იყოს დეზინფექცია.
- ინფიცირებულ ადამიანზე უნდა იზრუნოს ოჯახის ერთმა წევრმა.
- პაციენტს არ უნდა ჰქონდეს კონტაქტი სხვა ადამიანებთან.
